Skurcz żołądka, ból barku, bóle głowy i sztywność karku? Jeśli te objawy są Ci znane prawdopodobnie cierpisz na bruksizm. Długotrwałe bagatelizowanie problemu prawdopodobnie doprowadzi do zniszczenia zębów oraz bólu żuchwy. Zatem co dalej?

Jest to nawykowa, niekontrolowana aktywność mięśni żuchwy. Bruksizm to parafunkcja, czyli nieprawidłowość w układzie ruchowym żuchwy, niezależna od naszej woli. Problem ten występuje z dwóch przyczyn: stres lub problemy stomatologiczne.

Istnieją dwa rodzaje bruksizmu. Bruksizm w czasie snu (z ang. sleep bruxism, SB) oraz w stanie czuwania (z ang. awake bruxism, AB). AB występujący w ciągu dnia charakteryzuje się zaciskaniem zębów i brakiem zgrzytania. Natomiast na SB bardzo duży wpływ ma stres. Wywołuje on bardzo duże napięcie emocjonalne i aktywność mięśniową. Podczas chęci rozładowania napięcia narząd żucia wykonuje nieprawidłowe czynności ruchowe.

Zgrzytanie zębami, czyli bruksizm, może prowadzić do uszkodzenia zębów oraz mimowolnych ruchów szczęki podczas snu. Wyróżniamy dwa typy – bruksizm pierwotny i wtórny, które mogą występować zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy. Bruksizm wtórny często związany jest z zaburzeniami snu, chorobami psychicznymi i neurologicznymi, a także z terapią farmakologiczną.

Niedawno odkryto, że bruksizm nie jest tylko problemem stomatologicznym, a składają się na niego czynniki z sfery psychosomatycznej.
Oprócz przyczyn związanych z budową zgryzu, najczęściej za pojawianie się bruksizmu odpowiadają:

• nadmierny stres — stresująca sytuacje powodują nie tylko dyskomfort psychiczny, ale też właśnie zaciskanie szczęki i zgrzytanie zębami

• zaburzenia emocjonalne i choroby psychiczne — stany lękowe, które zaburzają poziom stresu oraz choroby psychiczne jak i zażywanie leków (antydepresantów), mogą wywoływać mimowolne napięcia psychofizyczne. W czasie, kiedy organizm powinien odpoczywać wzmagają się fizyczne objawy stresu i może występować bezsenność oraz zgrzytanie zębami.
• żucie gumy — nawyk ten sprawia, że mięśnie żuchwy są stale aktywne, co prowadzi do ich rozbudowania oraz usztywnienia przez brak stanu spoczynku.

Z badań można wywnioskować, że kobiety częściej dotyka przypadłość zaciskania zębów oraz zgrzytania zębami na tle nerwowym. Badania dowodzą też, że chorujący na bruksizm reprezentują określony typ psychologiczny. Osoby o wysokim poziomie lęku, narażone na chroniczny stres i przeciążone obowiązakmi. Dodatkowo osoby nastawione na sukces, nieakceptujące niepowodzeń, perfekcjoniści, którzy wyróżniają się wysokim poziomem ambicji, rywalizacją oraz wrogością. Osoby o tych cechach są narażone na wysoki stres, co powoduje bruksizm.

Najważniejsze jest szybkie zorientowanie na problem i udanie się do specjalisty, który szybko postawi diagnozę i rozpocznie leczenie. 

Jeśli występują u Ciebie objawy takie jak: patologiczne stracie zębów, pęknięcia szkliwa, ubytki klinowe oraz bolesność dotykowa (objawy wewnątrzustne), zwiększone napięcie żwaczy oraz innych mięśni głowy jak i zaburzenia w stawie skroniowo-żuchwowym (objawy zewnątrzustne) to pierwszy sygnał do podjęcia działania.

Podczas diagnostyki wykorzystuje się badania ankietowe i kliniczne, a także dodatkowe aparaty elektromiograficzne. Podczas badania czynnościowego, lekarz ocenia napięcie i tkliwość mięśni żuchwy oraz ruchomość żuchwy poprzez delikatny ucisk na przyczepy i brzuśce mięśni. Dodatkowo, elektromiografia (EMG) mięśni żwaczy i skroniowych może być używana do diagnozowania bruksizmu, ujawniając powtarzalne wzrosty napięcia w tych mięśniach. Badanie EMG wykonywane jest za pomocą elektrod naskórnych lub igłowych wprowadzonych w mięśnie, a jego czas trwania to około 40 minut.

W leczeniu bruksizmu dziennego (AB), skupiamy się na świadomości zaciskania zębów i kontrolowaniu nadmiernego napięcia mięśni. Techniki relaksacyjne mogą przynieść pozytywne efekty. Natomiast, w przypadku bruksizmu nocnego (SB), stosujemy szyny zgryzowe, które chronią tkanki zębów, rozluźniają mięśnie żucia i odciążają staw skroniowo-żuchwowy.

Terapia poprawiająca jakość snu i eliminująca ból jest również istotna. Może obejmować terapię okluzyjne, farmakologiczne oraz psychoterapię behawioralną. W zaawansowanych przypadkach, toksyna botulinowa może być używana, co prowadzi do rozluźnienia mięśni i wykorzystuje się ją jako ostateczność po wyczerpaniu innych metod. Pacjent odczuje różnicę w ciągu 3-7 dni. Procedurę przeprowadza lekarz, a rezultat utrzymuje się przez około pół roku, wymaga on powtórzenia zabiegu dwa razy w ciągu roku, aby podtrzymać efekt. Czasem wystarczą 2-3 zabiegi, ponieważ podczas podania toksyny botulinowej żwacze nie pracują w pełni, dzięki czemu nie dochodzi do przeforsowania ich. Jest to ich czas odpoczynku. Jednak w większości przypadków zabieg trzeba powtórzyć kilkanaście razy. W celu zastosowania tej metody leczenia należy udać się do gabinetu stomatologicznego lub medycyny estetycznej.